Adli ve idari süreçlerde teknik veya uzmanlık gerektiren konularda mahkemelere yardımcı olmak için bilirkişi görüşüne başvurulmaktadır. Bu aşamadaysa “Bilirkişi başvuru şartları nelerdir?” ya da “Bilirkişi olmak için nereye başvurulur?” gibi sorular sıklıkla gündeme gelir. Bilirkişilik hem kamu yararı taşıyan hem de mesleki tecrübesi yüksek kişilerin görev alabildiği önemli bir mesleki alandır.
Bilirkişilik Nedir?
Bilirkişilik; hukuki uyuşmazlıklarda teknik, mali, mühendislik, sağlık, finans, tarım veya iş güvenliği gibi alanlarda uzman görüşüne ihtiyaç duyulduğunda devreye giren bir mesleki faaliyettir. Bilirkişiler sahip oldukları mesleki bilgi ve deneyimleriyle mahkemelere, savcılıklara veya diğer kurumlara konu hakkında teknik açıklamalar yaparak yardımcı olurlar.
Bu görev tarafsızlık, dürüstlük ve gizlilik ilkeleri çerçevesinde yürütülmek zorundadır. Ayrıca bilirkişiler, yalnızca uzman oldukları alanda rapor hazırlayabilir ve görüş bildirebilir.
Kimler Bilirkişi Olabilir?
Hangi meslekler bilirkişi olabilir sorusu oldukça geniş bir yelpazeye sahiptir. Neredeyse her meslek grubundan kişiler, uzmanlık alanlarına göre bilirkişi olma hakkına sahiptir.
Örneğin;
- Mühendis Bilirkişi Nasıl Olunur? Mühendisler, inşaat, elektrik, makina, çevre veya endüstri gibi branşlarda uzmanlıklarını belgeleyerek ilgili alanda bilirkişi olarak görev alabilirler.
- Bankacı Bilirkişi Nasıl Olunur? Finans, ekonomi veya bankacılık alanında deneyimli kişiler, finansal analiz, kredi değerlendirmesi ya da banka işlemleri konularında bilirkişilik yapabilir.
- İSG Bilirkişi Nasıl Olunur? İş sağlığı ve güvenliği uzmanları, iş kazaları, risk analizi veya işyeri güvenliği konularında bilirkişi olarak atanabilir.
- Ziraat Bilirkişi Nasıl Olunur? Ziraat mühendisleri veya tarım alanında uzman kişiler ürün kalitesi, arazi tespiti, tarımsal verimlilik gibi konularda bilirkişilik yapabilirler.
Bu örnekler dışında mali müşavirler, doktorlar, mimarlar, hukukçular, yazılım uzmanları veya gayrimenkul değerleme uzmanları da alanlarına göre bilirkişilik için başvuruda bulunabilirler.
Bilirkişi Olmak İçin Şartlar Nelerdir?
Bilirkişi olabilmek için belirli yasal koşulların sağlanması gerekmektedir. Bilirkişi başvuru şartları aşağıdaki gibidir:
- Türk Ceza Kanunu’nun 53. maddesinde belirtilen suçlardan (rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, zimmet vb.) hüküm giymemiş olmak,
- Herhangi bir terör örgütüyle bağlantısı bulunmamak,
- Daha önce bilirkişilikten yasaklanmamış olmak,
- Mesleğini icra ederken disiplin cezası nedeniyle görevden çıkarılmamış olmak,
- Bilirkişilik temel eğitimini tamamlamış olmak,
- Uzmanlık alanında en az 5 yıl fiili çalışma deneyimine sahip olmak,
- Mesleğini yapabilmek için gerekli diploma, yeterlilik veya ustalık belgesine sahip olmak,
- Aynı anda birden fazla bölge kuruluna kayıtlı olmamak.
Bu şartları yerine getiren kişiler başvurularını e-Devlet üzerinden UYAP Bilirkişi Portalı aracılığıyla yapabilirler.
Bilirkişi Olmak İçin Nereye Başvurulur?
Bilirkişilik başvuruları yalnızca UYAP Bilirkişi Portalı üzerinden elektronik ortamda yapılabilir. Başvuru kişinin yerleşim yeri veya mesleğini icra ettiği ilin bağlı bulunduğu Bilirkişilik Bölge Kurulu’na yapılmalıdır. Yazılı dilekçe, posta ya da vekalet yoluyla yapılan başvurular kabul edilmemektedir.
Bilirkişi olmak için başvuru sırasında aşağıdaki belgelerin sisteme yüklenmesi zorunludur:
- Güncel vesikalık fotoğraf,
- Diploma veya uzmanlık belgesi,
- Oda kayıt veya faaliyet belgesi,
- Beş yıl fiili çalışma tecrübesini gösteren belge,
- Bilirkişilik temel eğitimi katılım sertifikası,
- IBAN numarası ve kimlik bilgileri.
Eksik belgeyle yapılan başvurular ilgili bölge kurulunun internet sitesinde ilan edilir ve başvuru sahibine 15 gün ek süre tanınır.
Başvuru Takvimi ve Değerlendirme Süreci
Bilirkişi başvuruları genellikle Kasım ayında alınır. Aralık ayı boyunca değerlendirme süreci yürütülür, eksik belgeler açıklanır ve kabul edilenlerin listesi Ocak ayında ilan edilir. Kabul edilen adaylar daha sonra belirlenen tarih ve yerde bilirkişi yemini ederler. Yemin eden bilirkişilere üç yıl süreyle geçerli olan bilirkişilik yetki belgesi verilir. Süre bitiminde yeniden başvuru yapılması gerekir.
Bilirkişilikte Sicil ve Listeye Kayıt
Başvurusu kabul edilen kişiler ilgili bölge kurulunun oluşturduğu bilirkişi siciline kaydedilir. Her bilirkişiye özel bir sicil numarası verilir. Sicile kaydedilen kişiler Bilirkişilik Daire Başkanlığı tarafından düzenlenen resmi listelerde yayımlanır. Bu listeler bilirkişinin adı, uzmanlık alanı, mesleği ve unvanı gibi bilgileri içerir. Bu liste mahkemelerin bilirkişi atamalarında esas alınan resmi kaynaktır.
Reddedilen Başvurular ve İtiraz Hakkı
Başvurusu reddedilen adaylar ilan tarihinden itibaren 30 gün içinde ilgili bölge kuruluna itiraz edebilir. Bölge kurulunun kararına karşı idare mahkemesinde dava açma hakkı da mevcuttur. Reddedilen adaylar bir yıl geçmeden yeniden bilirkişilik başvurusu yapamazlar.
