İş yaşamında finansal şeffaflık ve hesap verilebilirlik büyük önem taşımaktadır. Şirketlerin mali tablolarının doğru, güvenilir ve uluslararası standartlara uygun şekilde hazırlanması ise yalnızca profesyonel denetçiler aracılığıyla mümkündür. Bu aşamadaysa bağımsız denetçi kimdir sorusu gündeme gelir. Bağımsız denetçi işletmelerin finansal kayıtlarını ve tablolarını inceleyerek doğruluk ve yasal uygunluk açısından değerlendiren kişidir.
Şirketler zaman zaman kendi iç denetim süreçlerinden bağımsız olarak dış bir göz tarafından mali tablolarının incelenmesini talep eder. Bu işlem hem yatırımcıların hem de devlet kurumlarının güvenini artırır. Türkiye’de bu mesleği icra etmek isteyenlerin SMMM Bağımsız Denetçi olma şartlarını yerine getirmesi ve Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) tarafından yetkilendirilmesi gerekir.
Bağımsız Denetçi Ne İş Yapar?
Bağımsız denetçinin temel görevi bir işletmenin mali tablolarının finansal raporlama standartlarına uygunluğunu kontrol etmektir. Denetçi, şirketin defter, kayıt ve belgelerini inceleyerek finansal raporların doğruluğu hakkında makul güvence sağlar.
Ayrıca şirketlerde ortaya çıkabilecek mali usulsüzlükleri veya hileleri tespit etmede de etkin rol oynar. Denetim süreci yalnızca tüm şirketi kapsayabileceği gibi belirli bir departman ya da iş kolu üzerinde de yürütülebilir. Tarafsızlık gizlilik ve profesyonellik bağımsız denetçiliğin en temel ilkeleridir.
Bağımsız Denetçi Olma Şartları 2025
Bağımsız denetçi unvanını almak isteyen kişiler için 2025 yılı itibarıyla yürürlükte olan Bağımsız Denetçi olma şartları 2025 Kamu Gözetimi Kurumu (KGK) tarafından belirlenmiştir. Bu şartlar şu şekilde özetlenebilir:
- Türkiye’de yerleşik olmak,
- Medeni haklarını kullanma ehliyetine sahip bulunmak,
- En az lisans düzeyinde eğitim almış olmak,
- Hukuk, işletme, iktisat, maliye, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi veya benzeri alanlardan mezun olmak,
- Uygulamalı mesleki eğitimi tamamlamış olmak,
- 3568 sayılı kanun kapsamında SMMM veya YMM ruhsatına sahip olmak,
- Bağımsız Denetçi Sınavı’nda başarılı olmak,
- Herhangi bir yüz kızartıcı suçtan hüküm giymemiş olmak,
- KGK tarafından belirlenen etik kurallara ve meslek onuruna aykırı bir durumunun bulunmaması.
Bu şartları sağlayan adaylar gerekli belgeleriyle KGK’ya başvurarak sicile kayıt edilir. Sicil kaydının ardından adaylara Bağımsız Denetçi Belgesi, denetçi kimliği ve mühür verilir.
KGK Bağımsız Denetçi Olma Şartları
KGK Bağımsız Denetçi olma şartları ülkemizdeki bağımsız denetim faaliyetlerinin düzenlenmesinden sorumlu kurum olan Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından açıkça belirlenmiştir. Bu kurumun yetkilendirmesi olmadan hiçbir kişi veya kuruluş bağımsız denetim faaliyeti gerçekleştiremez.
Adaylar öncelikle eğitim şartını tamamlamalı ve ardından uygulamalı mesleki eğitim sürecini geçirmelidir. Ayrıca KGK tarafından yapılan veya yetkilendirilen sınavda başarılı olunması zorunludur. Yetkilendirme sonrasında denetçi, yalnızca KGK tarafından izin verilen alanlarda (temel, sermaye piyasası, bankacılık, sigortacılık ve sürdürülebilirlik) faaliyet gösterebilir.
Bağımsız Denetçi Staj Şartları
Bağımsız denetçi olmak isteyen kişilerin belirli bir süre uygulamalı eğitim alması gerekir. Bağımsız Denetçi staj şartları kapsamında en az üç yıl süreyle bağımsız denetim kuruluşunda ya da bir bağımsız denetçi yanında fiilen çalışmak zorunludur. Bu süreye “uygulamalı mesleki eğitim” denir.
Staj döneminde kişi “denetçi yardımcısı” sıfatıyla görev yapar ve gerçek denetim süreçlerine katılarak pratik deneyim kazanır. Teorik bilgilerin uygulamaya aktarılması amacıyla denetçi yardımcısına rehberlik eden kıdemli denetçiler eğitim sürecinin kalitesinden sorumludur.
En az 15 yıllık mesleki tecrübeye sahip olanlar için bu eğitim şartı aranmaz. Ayrıca SMMM stajında geçirilen sürelerin bir kısmı bağımsız denetim eğitim süresinden sayılabilir.
Bağımsız Denetçi Sınavı Nasıl Yapılır?
Bağımsız denetçi olmak için girilmesi gereken en önemli aşama Bağımsız Denetçi Sınavı’dır. Bu sınav adayların denetim alanındaki teorik ve pratik bilgilerini ölçmek amacıyla KGK tarafından yapılır. Gerektiğinde sınav, KGK’nın belirlediği başka bir kurum tarafından da gerçekleştirilebilir.
Sınavda başarılı sayılmak için her bir konudan 100 üzerinden en az 60 puan genel ortalamada ise en az 70 puan alınması gerekir. Sınav sonuçları üç yıl boyunca geçerliliğini korur.
Sınav konuları aşağıdaki modüllerden oluşur:
- Türkiye Muhasebe Standartları (TMS)
- Türkiye Denetim Standartları (TDS)
- Kurumsal Yönetim İlkeleri ve Finansal Yönetim
- Sermaye Piyasası Mevzuatı
- Bankacılık Mevzuatı
- Sigortacılık ve Özel Emeklilik Mevzuatı
- Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlaması ve Denetimi
Yeminli Mali Müşavirler (YMM) yalnızca TMS ve TDS modüllerinden sorumlu tutulurken Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler (SMMM) ek olarak finansal yönetim ve kurumsal yönetim konularında da sınava girerler.
Bağımsız Denetçi Sınav Başvurusu
Adayların Bağımsız Denetçi sınav başvurusu yapabilmeleri için öncelikle mezuniyet, meslek mensupluğu ve uygulamalı eğitim şartlarını tamamlamış olmaları gerekir. Başvurular KGK’nın resmi internet sitesi üzerinden elektronik ortamda yapılır.
Başvuru sırasında adaydan kimlik bilgileri, diploma, mesleki deneyim belgeleri ve varsa SMMM/YMM ruhsatı talep edilir. Gerekli belgelerle birlikte sınav harcı ödendikten sonra aday başvuru sürecini tamamlamış olur. KGK tarafından yapılan değerlendirme sonucunda uygun görülen adaylara sınav giriş belgesi verilir.
